Eğitimciler

Yazan: Andreas Hechler (Eğitim Uzmanı, Berlin)

Bu yazı öncelikle destekleyici pedagojik çalışmanın ön koşullarını irdelemektedir.

İnterseksin nasıl eğitime ve öğrenime entegre edilebileceğini burada bulacaksınız. Ayrıca öğretmenler ve pedagoglar için yapılması ve yapılmaması gerekenleri derledik.

1. Pedagoji ve interseks

Toplumumuzda eğitim ve çocuk yetiştirme alanı, cinsiyet algısını şekillendirmenin önemli bir parçasıdır ve şimdiye kadar interseks bireylerin göz ardı edilmesine sistematik biçimde etki etmiştir. Pedagojide, çocuk yetiştirmede, eğitimde ve sosyal hizmetlerde eskiden olduğu gibi şimdi de interseks hakkında literatür ve malzeme neredeyse bulunmamaktadır. Bu konu olsa olsa „özel“, „marjinal“ ve / veya „azınlık konusu“ olarak görülmektedir.

İnterseksin en çok ele alındığı bilim alanı eskiden olduğu gibi yine tıptır. Ama doktorlar ve interseks ile ilgisi olan diğer meslek grupları da (hukukçular, politikacılar, hastabakıcı ve hemşireler…) eğitim kurumlarından geçmektedir. Bunun yanı sıra eğitim kurumlarında da öğretmen / pedagog ve öğrenci / katılımcı olarak interseks bireyler bulunmaktadır.

Bu nedenle geçerli olan:

1. İnterseks hakkında öğrenmeye olanak sağlamak (duyarlılaştırmak, öz yansıtmayı teşvik etmek, kendi değerlerini yansıtmak, bilgi aktarmak, hareket güvenliği yaratmak);

2. İnterseks bireylerin pedagojik alanda desteklenmesinin nasıl olabileceğini sormak;

3. İnterseks bireylerin anne-babalarını ve aile ortamlarını desteklemek.

Asıl amaç her üç durumda da interseksin korkudan ve ayrımcılıktan uzak bir biçimde yaşanabilmesine katkıda bulunmaktır.

Daha büyük bir çerçeveden bakıldığında çeşitlilik içeren bir pedagojide söz konusu olan diğerinin, bu bağlamda interseks bireylerin, toplumsal yaşama katılımı ve kabul edilmesidir. İnsani varoluş şekillerinin ve vücutlarının çeşitliliği kabul ve takdir edilmelidir.

2. Ön koşullar

Bu bölümdeki açıklamalar özellikle endoseksüel uzmanlara, yani tıpta erkek ve kadın tanımına uyan insanlara yöneliktir.

İnterseks uzmanlarının, aşağıda sıralanan ön koşulları büyük ölçüde yerine getirdikleri kabulüyle yola çıkılmaktadır:

Kendi kendine öğrenme ve öz yansıtma

İnterseks hakkında bilgilenmenin sağlanması gerektiğinde, birincil hedef grup öncelikle öğretmenlerin / pedagogların kendisidir. Burada söz konusu olan kişinin sabit algı ve düşünme şekillerinden sıyrılarak, bakışını başkalarından (hedef gruptan / öğrencilerden / katılımcılardan / ele alınan konudan / interseks bireylerden) kendisine çevirmesi, kendisiyle meşgul olması, öz yansıtma ile kendi seksüel var oluşunu ve bununla bağdaştırılan cinsiyet algısını düşünmesidir. Burada söz konusu olan sadece bilişsel bir yüzleşme değil, aynı zamanda bir duygusal-psikolojik öğrenme ve değişim sürecidir.

Bu gerekli adım atılmazsa, pedagoji uzmanlarının cinsiyetle ilgili kendi meselelerini interseks bireylere onları dışlayıcı biçimde yansıtmaları ihtimali artar. Toplumsallaştırılma sürecinde hâkim cinsiyet ideallerine uymak için zaman ve çaba harcamış olan kişilerde bedenlerinin, varlıklarının ve davranışlarının çeşitliliği iki cinsiyetli sistemde ortaya çıkamadığı için saldırganlık görülebilir.

Bu çatışmada birilerinden eşlik etmesini istemek veya bu çatışmayı uzun süredir yaşayan insanları aramak ve onlardan bir şeyler öğrenmek faydalıdır. Ancak „normale dayalı“ bakış açısından „normal olmayan“ yapıdaki vücuda ayna tutma yaklaşımı bırakıldığında ve bir başka insanın cinsiyetini belirleme isteğinden vazgeçildiğinde,

– interseks bireylerle destekleyici bir temas mümkün olabilir;

– başkalarına (kendi hedef gruplarına) bu çatışmada eşlik edilebilir.

Hedef, küçük bir azınlık için „tolerans “ değil, aksine az önce de ifade edilen, kişinin öz yansıtma yaparak kendi düşünceleri, varlığı ve davranış şekilleri ile yüzleşmesi, norm ve sapma hakkında temel bir sorgulama yapması ve sonuçta „herkesin“ farklı olduğunun bilincine varmasıdır. Bu süreç ömür boyu sürer – öğreten kişi olarak da öğrenmeye devam edilir ve bunu öz farkındalığın bir parçası yapabilmek anlamlıdır. Bununla birlikte gelen özgüven, „diğer“ seksüel var oluşlar karşısında korkuyu en aza indirir.

Bilgi edinmek

Hem konuyu öğretebilmek için hem de öz hesaplaşma adına bilgi edinmek şarttır. Bunun için az da olsa güncel cinsiyetler teorisini, tıp ve hukuk eleştirisi alanındaki temel bilgileri ve özellikle interseks bireylerin biyografi gibi yazılı dökümanlarda ya da belgeseller, klipler gibi diğer medya ürünlerinde bizzat anlattıkları hikayelerini dikkate almak gerekir. Anlaşılması gereken diğer unsurlar da şunlardır:

• İnterseksin öğretilmesinde ve öğrenilmesinde bireysel teşhisler veya hastalıklar değil, intersekse toplumsal bakış ön plandadır;
• Dışarıdan „normalleştirme“ farkın damgalanmasıyla elele yürür;
• Tıbbın önlem alma (prevensiyon) fikri yani çocuğun ileride sorun yaşamaması için yapılan tıbbi müdahaleler saçmalıktır, esasında bu müdahaleler daha çok sorun yaratmaktadır;
• Cinsiyet değiştiren ameliyat geçirmemiş interseks bireylerin çoğu sağlıklıdır;
• Tıp tarafından istendiği kadar „normalleştirici“ müdahale yapılmış olsun, interseks çocuklar / gençler / yetişkinler yine de intersekslerdir;
• İnterseks, doğumdan önce ya da hemen sonra, ergenlik çağında veya ergenlik çağından sonra kendini gösterebilir;
• Bilgilendirip onay almaksızın yapılan, interseks çocuğun doğuştan gelen cinsiyet özelliklerinin veya üreme fonksiyonunun değiştirilmesine yol açan ve geri dönüşü mümkün olmayan tıbbi müdahalelerin açıkça yasaklanması, interseks bireylerin yardımlaşma kuruluşlarının temel talebidir.
• Asıl mesele ne transseksüellik ne de seksüel çeşitliliktir. Tuvalet sorunu, nüfusta üçüncü bir cinsiyet kaydı hakkı gibi konular daha önce belirtilen temel taleplere kıyasla daha az önemlidir.
• Tabulaştırma utanç yaratır;
• Asıl mesele kendi diliniz ve kullandığınız terimler. Sadece kişisel bir hedef olarak kullanılan dilin bireysel düzlemde güzelleştirilmesiyle ya da bazı anahtar kelimelerin kullanılmasıyla değil, çeşitlilik ancak gerçekten davranış olarak edinildiğinde dilde de kendini gösterecektir.

(Bu sıralama henüz gerektiği gibi tamamlanmış değil.)

Öğrenimde interseks hakkında ayrıntılı bilgi burada bulunmaktadır. Ayrıca pedagoji uzmanları için yapılması ve yapılmaması gerekenleri derledik.

3. Tutum

Pedagoji uzmanları interseks bireylerin müttefikleri olarak aranır. Verilecek temel mesaj ve takınılacak tavır şu olmalıdır: „Bana ihtiyacın olduğunda ben buradayım.“ İnterseksliğin paylaşılması söz konusu ise, kişinin diğer pek çok kişi arasından güvenilir olarak seçilmiş olduğunu bilmesi ve buna göre sorumluluk taşıması önemlidir.

Aynı zamanda destek istenmediğinde bunu da kaldırabilmek gerekir.

Bunun dışında aşağıdaki faaliyetler ve konular önem taşımaktadır:

Eşlik etmek

Pedagojik faaliyetin belki de en önemli tarafı eşlik etmektir. Çocuklarla ve gençlerle onların kendi yollarına dair görüşleri hakkında birlikte düşünülür ve bu yolda onlara eşlik edilir – bu hem interseks bireyler hem de endoseksüel çocuklar ve gençler için geçerlidir.

Empati, kabul ve aydınlatma

Pek çok interseks bireyin başından aşırı patolojizasyon, tıbbi ve sosyal şiddet, bu şiddetin inkâr edilmesi ve hafife alınması gibi olaylar geçmiş, bunlar kısmen iz bırakan sonuçlara yol açmıştır (travmaya neden olma, yabancılaşma, aile içi tabulaştırma, tedirginlik, yalnızlaşma vb.). Aslında söz konusu olan, tüm bunları yaşamış olan insana empati ve anlayış gösterilmesi, kendini kabul etme gibi temel değerlerlerde patolojizasyona yol açmama, benzer durumda olanlarla görüş alışverişinde bulunarak izolasyonu aşma (peer yaklaşımı) ve dürüstlük (tabulaştırmanın, yanlış bilgilendirmenin ve susmanın aksine) gibi ana değerlerin yaşanabileceği mekanların yaratılmasıdır.

Uygun durumlarda interseksin ne olduğu hakkında bilgi verilebilir: İnterseks bireyler, son derece normal, mutlu ve hoşnut olabilecek ve olabilmeleri de gereken ve belirli noktalarda iki cins olarak sınıflandırılan vücut normlarından sapma gösteren bireylerdir. Bu, susma tabusunun, gizli tutmanın ve sistematik olarak yalan söylemenin kırılması şeklinde önemli bir etkiye sahiptir. En iyimser ihtimalle, „sorunun“ onlar değil, aksine insan vücudunun ve cinsiyetlerin çeşitliliğini kaldıramayan bu toplumun kendisi olduğunu vurgulayarak toplumsal ilişkilerin açıklanması yoluyla yük azaltılabilir.

Tanımlama yetkisi

Bir kişinin kim olduğunu ve kim olmak istediğini tanımlama yetkisi hiçbir sınırlama olmaksızın çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin kendisine verilmelidir. Prensip olarak bütün insanlar için geçerli olan cinsiyetlerini kendilerinin seçebilmeleridir, hem de her zaman ve yeniden. Ne anne-babalar, ne doktorlar ne de hukukçular bir çocuğun cinsiyetini tanımlamalı ve belirlemelidir. Asıl uzmanlar bu kişilerin kendileridir ve hayatları üzerinde karar yetkisi kendilerine iade edilmelidir. Bu esasen, herkes nezdinde temsil edilmelidir.

Bu tutumun, eskiden olduğu gibi hâlâ sıkça (interseks) çocukların cinsiyet gelişimlerinin “normal” olup olmadığının, yani geleneksel biçimde “erkek” veya “kız” gibi davranıp davranmadıklarının, oynayıp oynamadıklarının, giyinip giyinmediklerinin ve konuşup konuşmadıklarının yakından izlendiği pedagojik kurumlara da önerilmesi gerekir. Çocuğun „tipik olmayan biçimde“ davranabileceği şeklindeki sürekli korku ve bunun yol açtığı baskı ancak tanımlama yetkisinin çocuklara / gençlere aktarılması ile giderilir ve bu sadece interseks çocuklar / gençler açısından değil, bilakis onların çevresindeki herkes için de (anne-baba, doktorlar, peer’ler …) önemli bir rahatlama sağlar.

Koruma sunmak ve pozisyon almak!

Hem neo-nazizmden koruyucu etkinliklerden hem de LSBTQIA+[1] bilgilendirme projeleri yan araştırmasından bilinmektedir ki, pedagoji uzmanları ne kadar net bir biçimde ayrımcılığa karşı tutum sergilerlerse, çocuk ve gençlerin ayrımcı davranışları da o derece azalmaktadır.[2]

Bir saldırı halinde pedagoglar tarafından koruma sağlanmalıdır. Gerek duyulan bu koruma, sadece hakaret, saldırı, eziyet, psikolojik şiddet ve benzeri vakalara kadar uzanmakla kalmayıp, aynı zamanda varsa tıbbi müdahaleleleri ve mahremiyetin ihlalini de kapsamaktadır. Bu noktada çocuk ve genç, hak ve alternatif arayışlarında desteklenmeli ve kendi isteklerini ortaya koymaları konusunda teşvik edilmelidir.

Hiç bir şekilde (!) kişinin interseksliğinin kendisinin istemediği bir biçimde başkalarıyla paylaşılması ya da kişinin buna zorlanması kabul edilemez. İnterseks bir birey size açılırsa, ne tür bir desteğe ihtiyacı olduğunu sorunuz ve destek imkanlarını onunla konuşunuz. Pek çok interseks bireye kendi kaderini tayin hakkı çok nadir tanındığı için, onların isteklerini son derece ciddiye alınız.

Bir interseks birey, vücudu, ameliyatları, cinsel yaşamı ve benzeri konular hakkında bir şeyler anlatmak istiyorsa, bunu zaten yapacaktır; bunun sorulması doğru değildir! Buna karşın, bu türden sansasyon yaratmak isteyen soruların genelde müdahaleci olduğu hususunda bilgilendirme ise, doğru ve önemlidir.

Peer (akran) teması ve güçlendirmeye teşvik

Kendileri interseks olmayan pedagoglar, sorumluluk üstlendikleri interseks çocuk ve gençlerin diğer interseks çocuk, genç ve yetişkinlerle iletişim kurmasına çalışmalıdır.  İnterseks peer grupları, vaftiz ebeveyleri, destek ve yardımlaşma kuruluşları bulunmalı ve onlarla buluşma sağlanmalıdır. Çok sayıda interseks birey tarafından diğer interseks bireyleri tanımak, son derece önemli, güç verici ve faydalı bir güçlenme sürecidir. Bu açıdan çevrimiçi topluluklar da önemli bir ağ görevi üstlenmektedir.

Bu türden bağlantılar ve yardımlaşma grupları, interseks bireylerin fevkalade güç kazanmalarına katkı sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda kendilerini tamamen interseks birey* olarak görmelerine ve tanımalarına da yardımcı olurlar. Bu uzun bir yoldur. Bedenin doğasının engellenmesi ve durmaksızın sorulan „… olsaydı ne olurdu“ sorusu interseksle pozitif bir bağ kurulmasını zorlaştırır.

İnterseks birey toplulukları ile temas kurulmaması halinde, izolasyon ve yalnızlaşma duygusu bilerek göze alınmaktadır.

Hata yapabilme özgürlüğü

Bunun dışında her zaman olduğu gibi geçerli olan şudur: kendini sevmek. Çelişkisiz davranmak nadiren mümkündür ve iyi niyetli olmak ile pek iyi yapamamak arasındaki çizgi genelde çok incedir. Bu bireysel olarak yok edilemez. Yani bu başarısızlık kişisel değil, aksine yapısaldır. Örneğin interseksle meşgul olmak bir yandan „son derece ilginç“, diğer yandan yabancılaştırıcı olabilir. Ya da bir yandan ayrımcılık ve haksızlık tanımlanırken, diğer yandan kurban kimliği üretilebilir. Bu ikileme dayanarak bir rota belirlemek, onu bir kenara bırakarak eylemsiz hale gelmekten ve interseksi „çok karmaşık“ diye reddetmekten daha iyidir.

4. Anne-baba/Aile çalışması

Pedagoji sıkça anne-babalarla da çalışmak demektir. Transseksüel, homoseksüel ve biseksüel gençler üzerinde yapılan araştırmalar göz önüne alındığında anne-babanın ve ailenin kabul etmesinin ve desteklemesinin interseks çocuklar ve gençler için çok önemli olduğu ortadadır. Bugüne kadar interseks bireyler için ya da anne-babalar, diğer akrabalar veya onlara en yakın kişiler için neredeyse hiç profesyonel destek hizmeti verilmemiştir. Sosyal, pedagojik eğitim-öğretim çalışmaları bu konuda – daha başka konularda da olması gerektiği gibi – aile çevresini de kapsamalıdır.

Anne-babalar, interseks çocuklarının müttefikleri ve avukatları olarak aranmaktadır, onlara bu konuda net bilgi verilmelidir. Ama aynı zamanda da onlar, desteğe ihtiyacı olan kişilerdir. Pek çok interseks çocuk anne-babası, kendilerini yalnız bırakılmış hissetmekte ve desteğe ihtiyaç duymaktadır. Anne-babaların özellikle de diğer interseks çocukların anne-babalarıyla birlikte bir destek ağı kurmaları faydalıdır.

İnterseks çocuklar için faydalı olduğu kanıtlanan şey anne-babalarının,

• zamanları olduğunu bilmeleri. Doktorlar tarafından çok hızlı ve geri dönüşü olmayan tıbbi müdahaleler için kendilerine baskı yapılmasına izin vermemeleri.
• bugün aldıkları kararlar hakkında ileride çocuklarıyla açıkça ve dürüstçe  konuşabilmeyi sağlamaları.
• çocuğun vücudu hakkındaki bilgilerin ondan saklanmasının anne-baba-çocuk ilişkisini son derece bozabileceğini bilmeleri.
• hastanın hakları ve çocuğun interseks özellikleri hakkında kapsamlı bilgi edinmeleri.
• profesyoneller ile yapılan her konuşmayı ve her muayeneyi belgelemeleri.

Anne-babalar için daha ayrıntılı bilgi  –sadece İngilizce olarak –  I am a parent / friend yazısında yer almaktadır.

---

[1] Bu harf kombinasyonu Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Transseksüel, Diğer, İnter ve Aseksüel içindir. Artı işareti (bazen de yıldız kullanılır), „erkek“ ve „kadın“ cinsiyetlerinin ötesinde diğer tüm cinsiyetleri de görünür kılmak, daha başka kimliklere yer ayırmak içindir.

[2] Burada örnek olarak aşağıdaki yayın belirtilmiştir: Devlet Ayrımcılıkla Mücadele Dairesi (2017): Almanya’da LGBTİD* Öğretmenler. Gündelik okul yaşamında ayrımcılık deneyimleri ve bireyin kendi cinsiyet ve cinsel kimliğine tavrı. . Berlin.

Yazan: Andreas Hechler (Eğitim Uzmanı, Berlin)

Burada interseks çocukları ve gençleri eğitim kurumunuzda nasıl destekleyebileceğinize ve konuyu kendi çalışmalarınıza nasıl dâhil edebileceğinize ilişkin somut bilgiler bulacaksınız.

Cinsiyetleri yansıtan bir tutum ve bunun ön koşulları hakkında daha ayrıntılı bilgiyi burada bulacaksınız. Ayrıca öğretmenler ve pedagoglar için yapılması ve yapılmaması gerekenleri derledik.

Eğitim kurumlarında interseks bireyler

İnterseks çocuklar ve gençler, interseksliklerini başkalarıyla paylaşmamış olsalar bile çeşitli nedenlerle eğitim ve öğretim kurumlarında ayrımcılıkla karşı karşıya kalabilirler. Bunu örneğin „tipik olmayan“ ergenlik gelişimi ve ayırıcı bedensel özellikler, cinsiyetin zorunlu olarak saklanması veya tıbbi tedaviler yüzünden okula devamsızlık da tetikleyebilir. Ayrıca düşük özgüven, tıbbi müdahaleler ve toplumsal tabu nedenleriyle kendini izole etme eğilimi psikolojik dirençliliği, yani ayrımcılığa direnme gücünü azaltmış olabilir. Buna peerler ile özdeşleşme olanağının olmaması ve arkadaşların az olması da eklenebilir. Tüm bunlar aşırı strese, davranış bozukluklarına, yoğun bir psikolojik şiddet ve ayrımcılık durumlarına neden olabilir, psikolojik olumsuzluklar ve okula gitmeme yüzünden başarının düşmesine ve okulun yarıda bırakılmasına yol açabilir.

Belirtilen bu zorluklar, interseks bireylerin sıkça ortalamanın altında bir netice elde etmelerine ve sahip oldukları potansiyeli tam geliştirememelerine yol açmakta olup, bu ise, ilerideki eğitim kariyerine ve yaşam planlamasına önemli etki etmektedir.

Bunun perde arkasını anlamak, açıklıkla ve destek verici biçimde interseks bireylerin yanında yer almak önemlidir. Bu tutum, ailelerle çalışırken de yansıtılmalıdır.

Güçlendirme VE duyarlılaştırma

Öğrenciler ve diğer gruplar genel olarak heterojendir. Bu, interseks için de geçerlidir. İnterseksliklerini başkalarıyla paylaşmış interseks bireyler yoksa – ki genelde böyledir – bu, orada interseks bireylerin bulunmadığı anlamına gelmez. Esasında hem interseks hem de endoseksüel insanların (yani interseks olmayan insanların), öğrenci gruplarının ve pedagojik kurumların birer parçası oldukları ilkesiyle hareket edilmelidir.

Endoseksüel çocukların ve gençlerin genelde interseks hakkında duyarlılaştırılmaya ve bilgilerinin arttırılmasına ihtiyaçları vardır. İnterseks çocuk ve gençler genelde bu konuda duyarlılaştırılmış olup, onlar için güçlendirme hizmetleri önemli bir kaynak olabilir.

Duyarlılaştırma ve güçlendirme olmak üzere bu iki yaklaşım, birbirine güzel uyum sağlayabileceği gibi, aynı zamanda çelişkili ve pedagojik açıdan pek de kolay olmayan bir gerilim alanı da söz konusu olabilir. Belirli durumlarda örneğin durumlarını başkalarına açıkça anlatmış olan interseks bireyler varsa, grupları ayırmak faydalı olabilir. Görünmez dinamiklerin yarattığı gerilim, güçlendirme ve duyarlılaştırma Cinsel, aşk ve seksüel çeşitlilik pedagojisi – Duyarlılaştırma ve güçlendirme arasında başlıklı broşürde kapsamlı biçimde ele alınmıştır.

İnterseksin dolaylı olarak konu edilmesi

İnterseks doğrudan veya dolaylı olarak konu edilebilir.

Dolaylı olarak konu etmede interseks bireyler toplumun son derece doğal bir parçası olarak yazılı ve görsel biçimde yansıtılırlar. Cinsiyet konusu ele alınıyor olsa bile, olumlu veya olumsuz biçimde konu edilmeksizin toplumsal yaşamın, gündelik hayatın bir parçası olarak görünürler.

Dolaylı olarak konu edilen interseks daha çok doğrudan konuşulmalıdır, çünkü interseks aslında dolaylı olarak var olamaz ve aksi takdirde konunun görünmez hale getirilmesi sürdürülür.

İnterseksin doğrudan konu edilmesi

İnterseksin doğrudan konu edilmesinde interseks bireylerin yaşam tarzı görünür kılınır ve toplumun intersekse yaklaşımı konu edilir. Bu noktada ayrımcılık üretmeden ayrımcılık üzerinde çalışmanın genel zorluğuna işaret eden bazı noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir.

1. Konuyu ele alırken tıbbi / biyolojik bilgi girişte değil, az miktarda ve sadece eleştirel amaçlı olarak ele alınmalıdır. Tıbbi sendrom ve patoloji modelleriyle, interseks bireyleri tıbbi bakışın ötesinde daha farklı algılamak çok zordur. Bu yüzden son derece bireysel ilgi alanlarına, özel meraklara, çeşitli deneyimlere ve yaşam gerçekliğine sahip insanlar olmalarına rağmen göz ardı edilirler.

2. Son cümledeki argüman ile, her ne kadar saygıdeğer ve önemli bir niyet de olsa da, interseks bireylerin vücutları biyolojik iki cinsiyetlilik olgusunun dekonstrüksiyonu olarak somutlaştırılmamalıdır.

3. İnterseks bireylerin maruz kaldıkları tıbbi ve adli davranışların sonuçları, gördükleri şiddet ve aynı şekilde mücadeleleri, talepleri ve direniş hareketleri de görünür kılınmalıdır. Bu konuda son derece duyarlı olmak gereklidir; onları küçük düşürecek çıplak fotoğraflardan veya benzeri mağduriyetlerden her hâlükârda kaçınılmalıdır. Odak, patolojilerde veya sendromlarda değil, aksine ayrımcılık ve insan haklarında olmalıdır. Bu konuda interseks bireylere „mağdur“ veya „anormal“ olarak değil konuşmacı, yazar, anlatıcı, yönetmen gibi uzman ve otorite olarak söz verilmelidir.

4. Bunun dışında interseks bireyler interseksliklerinden bağımsız istekleri, ihtiyaçları, yetenekleri ile birer birey olarak ön plana çıkmalıdır.

Sıralamadan da görüldüğü gibi, interseks bireylerin seslerine kulak vermek gerekir. Aksi takdirde konu interseks olmayan bir açıdan ele alındığında, onlarla konuşmak yerine onlar hakkında konuşulur. Bu durum, özellikle potansiyel bir ayrımcılıktan kendini korumak amacıyla interseksliğini başkalarıyla paylaşmayan interseks bireyler açısından daha yaralayıcı veya üstten bir tavır olabilir.  İnterseks sesler, klipler, belgeseller, yazılar, sosyal medya vb. üzerinden öğretme ve öğrenme bağlamlarına dâhil edilebilir.

Kesişimsellik

İnterseks bireyler ve deneyimleri çok farklı olabilir; sadece tek bir interseks deneyim yoktur ve bir interseks bireyin zihinsel temsili her ne kadar bir yönelimi yansıtıyor olsa da diğerleri için de mutlaka geçerli olmaz. İnterseks bireylerin interseksliklerini nasıl yaşadıkları, tıpkı endoseksüel insanların endoseksüelliklerini yaşamaları kadar çok çeşitlilik arz eder.

Farklılıklar, cinsel yönelim, köken, din, engellilik, sınıf ve benzeri gibi farklılıkların başka boyutlarına bağlı olarak bireysel olabileceği gibi grupsal da olabilir. Hayatlarının çok boyutluluğunu, farklılığını ve ayrımcılığın ayrıcalık göstermek gibi çok boyutlu biçimlerini algılamak önemlidir.  Siyahi bir interseks birey, büyük olasılıkla beyaz bir interseks bireyden çok daha farklı deneyimler yaşayacaktır, aynı şekilde büyükşehirde yaşayan lezbiyen bir interseks kadın, kırsal kesimde yaşayan ve erkeklerden hoşlanan bir interseks bireyden çok daha farklı deneyimler yaşayacaktır.

Bu nedenle interseks bireylerin her zaman daha çok sayıda biyografileri gösterilmeli ve özellikle bireysel ve grupsal farklılıkları ortaya konmalıdır.

Uzaklaşmak: Cinsiyet normları herkesi ilgilendiriyor

Nihayetinde interseks bireylere odaklanmadan tekrar uzaklaşılmalı ve toplumun intersekse bakış açısı daha büyük bir bağlamda ele alınmalıdır. İnterseks, cinsiyet çeşitliliğinin sadece bir boyutudur.

Böylelikle öğretme ve öğrenme bağlamında örneğin farklılıkları göz ardı etmeksizin tüm insanları ilgilendiren cinsiyet ve seksüellik normları konu edilebilir. İdeal güzellik algısı, erkeklik-kadınlık imajları ve bunun gibi şeyler tüm insanlar için aslında klişe bir cinsiyet algısına zorlanma, ikili cinsiyetten oluşan bir dünyanın katı normlarıyla önceden programlanmış bir çatışma ve başarısızlık anlamlarına gelmektedir. İnterseks olarak sınıflandırılmayan insanların vücutları ve cinsel organları da birbirinden çok farklıdır.  Bu nedenle intersekse eleştirel yaklaşım ve erkeklik-kadınlık beklentilerinden sıyrılmak, endoseksüel insanlara da bir rahatlama sağlayarak onların yaşamlarını da daha rahat ve daha yaşanmaya değer kılacaktır. Kurumlar, tuvaletlerin yapısından programlama ve iç düzenlemeye, işe alınacak personelden kullanılan dile kadar farklı bir cinsiyet yaklaşımıyla düşünür ve davranırlarsa, tüm çocuk ve gençler bundan faydalanacaktır. Aynı şekilde okullar ve çocuk-gençlik yardım kurumları da, cinsiyet çeşitliliğinin görünür olduğu ve yaşanabildiği mekânlar olarak görülmelidir.

Cinsiyet çeşitliliği sadece trans veya interseks bireyleri değil, „sadece“ „erkekleri“ ve „kadınları“ da kapsamaktadır – onlar da cinsiyet çeşitliliğinin bir parçasıdır. O nedenle interseks derslerde ayrı olarak ele alınabileceği gibi, cinsiyete, cinsel pedagojiye, ayrımcılığa veya daha başka bir üst konuya ilişkin birden fazla önemli konudan biri olarak entegre edilebilir. Sadece rasyonel, bilgiye dayalı yüzleşme değil, örneğin küçük grup çalışmalarında solo refleksiyon şeklinde, konuya ilişkin kendi duygularının yansıtılması da söz konusudur,. Öğrenci grupları kendi cinsiyetleri ve bunun gerçekliği hakkında düşünmeye teşvik edilmelidir. Bu bağlamda cinsiyetin doğum öncesinde veya sırasında sınıflandırıldığı, ama zaman içinde değiştirilebilir olduğu da konu edilebilir.

Dersler

Biyoloji: İnterseks sadece biyoloji dersinde işlenmemeli. İşlenirse de, tüm insan vücutlarının çok farklı olduğu ve bunların iki cinsiyetten oluşan bir mantığa sığmadığı anlatılmalı.

Tarih: İnterseks tarih yazımı olan “Hermstory” çerçevesinde tanınmış interseks bireyler bulunabilir. Ayrıca diğerlerinin yanı sıra Herculine Barbin de gündeme getirilebilir. Herculine Barbin konusu için  ders malzemlerine buradan ulaşılabilir.

İngilizce: Bu derste ABD’den aktivistlerin çeşitli videoları, örneğin  Emily Quinn’den TED Talk seyredilebilir ve üzerinde tartışılabilir.

Fransızca: Bu derste de diğerlerinin yanı sıra Herculine Barbin’in anıları gündeme getirilebilir.

Ahlak/Politika: Bu derste hukuki reformlar gibi güncel çatışmalar tartışılabilir. Ayrıca interseks birey hareketleri, interseks bireylerin sosyal / politik mücadeleleri de konu edilebilir.

İnterseks bireylere dair çeşitli konuları irdeleyen ve böylelikle çeşitli dersler için uygun olan malzemeler şurada bulunabilir: Planet Okul sayfası.

Derslerin şekillendirilmesine ilişkin diğer öneriler Ursula Rosen’ın “Okul çeşitliliği öğretiyor / öğreniyor“ başlıklı broşürdeki yazısında bulunmaktadır (Sf. 172–174).

İnterseks bireylerin seslerinden bir derleme Sesler– Örnekler – Güçlendirme hakkındaki yazıda bulunmaktadır.

Yazan: Andreas Hechler (Eğitim Uzmanı, Berlin)

Burada pedagoglar açısından yapılması ve yapılmaması gerekenlerin bir listesini bulacaksınız. Duyarlı bir pedagojik çalışma için davranış biçimi ve ön koşulları hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz, bu yazı size yardımcı olabilir. Ayrıca burada interseksin pedagojik çalışmaya nasıl entegre edilebileceğini gösteren bir yazı da bulunmaktadır. Kavramlarla ilgili olarak sözlüğümüz de yardımcı olabilir.

Yapılmaması gerekenler	Yapılması gerekenler
İnterseksin konu olarak çok karmaşık olduğu kabulü.	İnterseksin konu olarak basitten başlanarak ele alınması.
İnterseks diye bir şeyin olduğunun sadece ima edilmesi.	Her (pedagojik) durumda cinsiyetlerin çeşitliliğini düşünmek, adlandırmak ve kendi davranışının çıkış noktası yapmak.
İnterseksin, konu olarak ders planlarında, üniversite bölümlerinde, eğitimde ve meslek içi eğitimde işlenmemesi. Konunun sadece zaman kalırsa ve öğrenciler ilgi duyarlarsa ele alınması.	Konunun eğitime, ders planlarına ve üniversitelerin sosyal bilimler, pedagoji, hukuk ve tıp bölümlerine dâhil edilmesi. Derinlemesine meslek içi eğitimde geniş seçenekler sunulması.
Öz yansıtma ve tutum sergilemenin olmaması.	Pozisyonunu yansıtmak (pedagog olarak kendi toplumsal pozisyonu, imajı ve rolü ile sürekli yüzleşme).
İnterseks bireyler hastadır kabulü– Patolojizasyon.	İnterseks bireyler ayrımcılığa uğrar. Bu nedenle toplumun intersekslere karşı davranışının konu edilmesi ve patolojizasyondan çıkarılması.
Tıbbın tek otorite olarak kabulü. Tıbbi interseks modelinin kullanılması.	İnterseks bireyleri konunun uzmanı olarak ciddiye almak, interseks bireylerin kendilerini tanımlama biçimlerini bilmek ve bundan yararlanmak, insan haklarına odaklanmak.
Birbirlerinden net olarak farklı bir kadın ve bir erkek vücudunu karşılaştırmak.	Pek çok farklı vücudu ve cinsiyet özelliklerini ortaya koymak.
Sadece acı çekme ve mağduriyet hikayeleri anlatmak.	Kendi kişisel çeşitlilikleri içinde yetkin, bilinçli interseks bireylerin kendi hikayelerini anlatmaları.
Ana konuların her cinsiyet için tuvaletler ve kimlik sorunları olması	Ana konuların ayrımcılık ve insan hakları ihlalleri olması. Kuruluşların, öncelikle doğuştan gelen cinsiyet özelliklerinin veya çocuğun üreme fonksiyonunun değiştirilmesine yol açan geri dönüşü mümkün olmayan tıbbi müdahalelerin yasaklanmasını isteyen taleplerini ele almak.
İntersekslerin vücutları hakkında çift cinsiyetliliğin dekonstrüksiyonu.	İnterseksliği başka amaçlar için kullanmamak, aksine interseks bireylerin biyografilerini ve yaşamlarını görünür kılmak.
Kuruluşta/Kurumda/Okulda ayrımcılıkla mücadele sorumlusunun olmaması.	Kuruluşta/Kurumda/Okulda sabit, yerleşik ve inisiyatif sahibi ayrımcılıkla mücadele sorumlusunun bulunması.
Kısıtlı olarak uygulanan çift cinsiyet mimârisi.	Mimâri dâhil olmak üzere (her cinsiyet için tuvaletler) yaratıcı çözümler (tekli soyunma odaları, belirli gruplar için duş saatleri …) bulunması.
İş arkadaşlarına/Öğrencilere/ Katılımcılara/… kimin interseks olduğunu anlatmak.	Bir interseks çocuğun/gencin interseksliğini toplumla paylaşmasını gizlilik içerisinde ele almak ve başkalarının bunu bilip bilmemesi gerektiğini, interseksliğin kimden öğrenilmesi gerektiğini onunla birlikte düşünmek. İnterseksliğini başkalarıyla paylaşmak sadece interseks bireyin meselesidir!
Kullanılan zamirin değiştirilmesi istendiğinde dalga geçmek, yorum yapmak vb.	Kişinin kendisini cinsiyet açısıdan tanımlamasını ve sınamasını kabul etmek ve buna saygı göstermek; (klişe olmayan cinsiyet temsillerine de alan açmak ve destek olmak).
Şöyle ifadeler kullanmak: „Öyle demek istemedim.“, „Bırak şimdi!“, „Kendini savunmalısın!“, …	Ayrımcılık halinde müdahale etmek (dikkatli olmak, kararlı ve hedefe odaklı biçimde müdahale etmek)
Transseksüelliği ve interseksi tek bir konu olarak ele almak.	Transseksüelliği ve interseksi birbirinden ayırarak bu iki konuyu ayrı ayrı ele almak.
İnterseks bireyler hakkındaki bir yazıya bir transseksüelin resmini koymak.	Resmin yazıya uygun olmasını sağlamak
„Cinsel çeşitlilik“ demek, …	…eğer konu „cinsiyet çeşitliliği“ ise.
„İnterseksüellik“.	„İnterseks[k1] “.
„Belirsiz“ ifadesinin kullanılması.	Bu kelimenin silinmesi –  her cinsiyet belirgindir!
„Cinsiyetler arası“ ifadesinin kullanılması.	Bu ifadenin silinmesi – „cinsiyet“ sadece „erkek“ ve „kadından“ fazlasıdır.
„Varyant“, „özel“, „fenomen“, „doğanın hatası“, „bozukluk“, „eksik gelişim“, „anomali“, „sendrom“, „iki cinsli“, „mağdur“, „eksik“, „gelişimini tamamlamamış“, „yanlış“, „normal“, „tipik“, „çok fazla“, „çok az“, „çok büyük“, „çok küçük“ gibi ifadelerin kullanılması.	„İnterseks“, „interseks birey“„interseks kişi“, „cinsiyet açısıdan kendi kaderini tayin hakkı“, „insan hakları“, „varyasyon“ gibi ifadelerin kullanılması.

Andreas Hechler’in desteğiyle

Çocuklarla, gençlerle veya yetişkinlerle çalışıyorsunuz ve çalışmanıza interseksi de dâhil etmek mi istiyorsunuz? İntersekse çalışmalarınızda yer vermeniz için farklı olanaklar bulunuyor. Bu konuyu her zaman açıkça dile getirmeden (dolaylı olarak) veya açıkça (doğrudan) ifade ederek yapabilirsiniz. İnterseks ve pedagoji konusunda neyin önemli olduğunu, yapılması ve yapılmaması gereken şeylerin neler olduğunu, bu sayfanın diğer başlıklarında okuyabilirsiniz.

Bu sayfada bazı yararlı malzemeleri farklı hedef gruplarının dikkatine sunuyoruz. İnterseks bireylerin video ve yazılarını da sayfamızda bulabilir, böylelikle sözü interseks bireylerin bizzat kendilerine verebilirsiniz. Sesler ve örnekler sayfamıza da bir göz atın!

İnterseks, Almanca konuşulan bölgelerde giderek daha fazla dikkate alındığından, Ağustos 2019’daki mevcut durumu pek yakında güncelliğini yitirebilir. Bu nedenle lütfen başka kaynaklardan da kendinizi bilgilendirmeye devam ediniz.

Ders malzemesi

• QUEERFORMAT eğitim girişiminin PS: Es gibt Lieblingseis (NOT: En sevdiğin dondurma var) çocuk kitabı için hazırladığı ders malzemesi: https://oiigermany.org/wp-content/uploads/2019/01/Queerformat_GS_LieblingsEis_Druckdatei-23-11-2018.pdf.
• İnterseks bireylere tıbbı müdahaleler ve bunların sonuçları: Olgular ve deneyimler. IVIM / OII Almanya (Uluslararası interseks bireyler birliği – Almanya interseks bireyler derneği) iş birliğiyle hazırlanan TransInterQueer’in »İnterseks bireyler için ayrımcılıkla mücadele & güçlendirme« projesinin broşürü.
• Okul çeşitliliği öğretiyor / öğreniyor. Okulda homoseksüel, biseksüel, transseksüel ve intersekslere karşı dostça tutuma yönelik pratik temel bilgiler ve tavsiyeler. Bu kapsamlı broşür, öğretmenler, sosyal danışmanlar, okul idareleri, veli temsilcilikleri, öğrenci temsilcilikleri ve üniversiteler için cinsel çeşitlilik ve cinsiyet çeşitliliği hakkında bilgi veriyor.

İnterseksi ele alan çocuk kitaplarını burada bulabilirsiniz.

Kitaplar ve web siteleri

• Inter – Erfahrungen intergeschlechtlicher Menschen in der Welt der zwei Geschlechter. (İnterseks bireyler –  İnterseks bireylerin iki cinsiyetli dünyadaki deneyimleri) Yazar: Elisa Barth v.d. (2017/2013): Berlin: NoNo Yayınevi / Münster: edition assemblage.
  Bu antolojide tüm dünyadan interseks bireylerin kısa, kişisel hikayeleri yer alıyor.
• Identitätskrise 2.0 oder eine Analyse meiner linken DNA. (Kimlik krizi 2.0  veya sol DNA’mın analizi.) Yazar: Ika Elvau (2019). Münster: edition assemblage.
• Inter*Trans*Express* – eine Reise an und über Geschlechtergrenzen. (İnter, Trans*Express* – Cinsiyet sınırlarına ve ötesine bir yolculuk) Yazar: Ika Elvau (2014): Münster: edition assemblage. Bir interseksin kısa öyküleri, şiirleri ve çizimleri.
• Cinsiyetim – Genç trans, interseks ve diğer cinsel kimlikli bireylerin portali.
• Inter Visibility – European Intersex Visibility. İngilizce.
• Interface Project – Communicating the lived experiences of intersex people.
  Farklı yaşlarda olan ve farklı yerlerde oturan interseks bireylerin kendilerini tanıttıkları İngilizce kısa videolar.
• #BIT* Basics Inter* und Trans* (Inter* ve Trans* Temelleri) – Kuzey Ren-Vestfalya Eyaleti (NRW) Cinsiyet ve Çeşitlilik Bürosu, pedagoji uzmanları için bir dijital kendi kendine öğrenme platformu geliştiriyor.
• Regenbogenportal – Aynı cinsle yaşam tarzı ve cinsiyet çeşitliliği hakkında bilgi ağı. Federal Aile, Yaşlı, Kadın ve Gençlik Bakanlığı’ndan interseks hakkında da olmak üzere çok sayıda okunmaya değer yazı.
• İnterseks bireyler ve dil. TransInterQueer’den ayrımcılıkla mücadele projesinin bir broşürü.
• Kabul ve çeşitlilik konusuna destek vermeye devam etmek istiyorsanız,  Çeşitlilik için kabul broşüründe çocuk kitapları için pek çok öneri bulabilirsiniz.

Video klipler

• Come Join Us! Intersex Youth in Europe – Almanca altyazılı olarak İngilizce.
• My Intersex Story – Almanca altyazılı olarak İngilizce.
• We are here (a message for intersex youth) – Almanca altyazılı olarak İngilizce.
• İnterseks olmak nasıl bir şey – Almanca altyazılı olarak İngilizce.
• Çocuğum interseks birey – Altyazılı olarak Almanca.
• Menschen hautnah – Kadın mı, erkek mi yoksa ne? Üçüncü cinsiyetle yaşamak Franziska Ehrenfeld, Insa Rauscher, Hannah Reineke (WDR, 43:30 dakika). Almanya’dan üç interseks ile yapılan röportaj.
• Kadın değil, erkek değil! Régine Abardia (arte 2017, 57 dakika). Biri Fransa’dan, diğeri Almanya’dan iki interseksle yapılan röportajlar. Ayrıca destek ve dayanışma buluşmalarına ve intersekslerin protestolarına da yer veriliyor.
• No Box For Me – An Intersex Story Floriane Devigne (58 dakika; Fransızca).

Karikatür ve çizgi romanlar

• Hexenblut. (Cadı Kanı). Yazar: Suskas Lötzerich (2014): Viyana: Luftschacht Yayınevi.
  İnterseks Suskas Lötzerich tarafından yazılan bu otobiyografik çizgi roman, çok açık ve samimi bir dille interseks olarak büyümeyi anlatıyor.
• Ach, so ist das?! (Demek Öyle/) LGBTİ’den biyografik çizgi röportajlar. Martina Schradi (2014): Stuttgart: Zwerchfell Yayınevi.
• Diğer ders malzemeleri:: https://www.achsoistdas.com/fuer-schulen/.
  Çizgi röportajların ikisinde interseks bireylerin yaşamları anlatılıyor:
  Sasha (Sf. 63–66)
  Sefik (Sf. 71–74)
  Mo (Sf. 45–46)
  Yasar (Sf. 83–88)
  Bazıları Rusça’ya, İspanyolca’ya, İngilizce’ye ve Japonca’ya da çevrilmiş.
• Let them talk! What genitals have to say about gender. A graphic survey. Yori Gagarim (2014): Münster: edition assemblage.
  Cinsel organların çeşitliliğine ilişkin kısa, İngilizce bilgiler de içeren güzel bir kitapçık (Almanca çevirisiyle beraber).

Projeler

• SCHLAU NRW
  Cinsiyet çeşitliliği ve seksüel çeşitlilik için eğitim ve ayrımcılıkla mücadele projesi, ilköğretim öğrencileri, gençler veya genç yetişkin gruplar için çalıştaylar sunuyor. İnterseks de kademeli olarak dâhil ediliyor.
• Schule der Vielfalt – Schule ohne Homophobie
  Bu okul projesine öğrenci ve öğretmenler, okullarda lezbiyenlere, eşcinsellere, bisekseüellere, trans ve interseks bireylere ve diğer cinsel kimliğe sahip kişilere ayrımcılık yapılmasına karşı daha fazla tavır konulması için katılabilirler.  Web sayfasında ders malzemeleri, proje günleri ve farklı yaşam tarzlarının kabul edilmesi için okulların neler yapabileceğine dair diğer öneriler yer alıyor. İnterseks de malzemeler arasında bulunuyor.