Kendi kendine yardım organizasyonlarının ve aktivistlerin çabalarına rağmen hala çocukların cinsel organlarına, ebeveynlerin ya da tıpçıların beklentilerine uymayan operasyonlar yapılıyor. Araştırma sonuçları, 2005-2016 döneminde bu müdahalelerde toplamda bir gerileme olmadığını gösteriyor.[1] Rıza göstermeye uygun olmayan çocuklara yapılan bu tür kozmetik operasyonlar kendi kendine yardım organizasyonları ve BM tarafından uzun zamandır insan hakkı ihlali olarak sınıflandırılıyor. Mayıs 2021’de Federal Meclis tarafından kararlaştırılan “Varyant Cinsiyet Gelişimi Olan Çocukları Koruma Kanunu” yürürlüğe girdi. Kanun, 9 Ocak 2020’de eyaletlere ve tek tek derneklere, cevap verilmesi amacıyla gönderilen ve CDU/CSU ve SPD arasında yapılan, “çocuklara uygulanan, cinsiyeti düzenleyen tıbbi müdahalelere yalnızca ertelenemeyecek vakalarda ve hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak amacıyla izin verildiğini” kanunla netleştirmeyi hedefleyen koalisyon mutabakatının hayata geçirilmesine hizmet eden bir komisyon taslağını takip etti.[2] Mayıs 2021’de, tam olarak şunların yazılı olduğu kanun yürürlüğe girdi:

“(1) Şahıs velayeti, rıza göstermeye uygun olmayan, cinsiyet gelişiminin bir varyantı olan bir çocuğun, tedavi için başka bir neden olmadan, yalnızca çocuğun fiziksel görünümünü erkek ya da kadın cinsiyetine uyarlama amacıyla yapılan tedavisine rıza gösterme ya da bu tedaviyi gerçekleştirme hakkını kapsamaz.”

Yani bundan sonra inter cinsiyetli çocuklara, tıbbi endikasyonu olmayan, yalnızca çocuğun dış cinsiyetini bir erkek ya da kadın standardına uyarlamaya yönelik (kozmetik) bir amaçla yapılan operatif müdahaleler açıkça yasaktır. Kararın çocuğun bağımsız olarak rıza yeterliliğine kadar bekleyemeyeceği, tıbbi açıdan gerekli olan ama doğrudan hayat kurtarmayan operasyonların yapıldığı durumlarda, ebeveynler ancak bir aile mahkemesinin onayıyla operasyon konusunda karar verebilir. Mahkemenin gelecekte bu durumlarda, çocuğu tedavi eden doktorun ve çocuk ve genç psikoterapisi yeterliliğine sahip bir kişinin de bulunduğu, disiplinler arası bir komisyonun değerlendirmesi temelinde karar vermesi gerekiyor.

Rıza göstermeye uygun bir çocuk müdahaleyi kendisi istiyorsa da bu müdahale yapılabilir. Rıza göstermeye uygun çocuk ve rıza göstermeye uygun olmayan çocuk ayrımı, genel olarak tıbbi tedavilerde olduğu gibi, yasal bir yaş sınırı olmadan, somut vakaya göre çocuğun kendi cinsiyet kimliğinin algılanması ve değerlendirmesi açısından gelişim seviyesi de dikkate alınarak ebeveynler ve tedavi eden kişi tarafından tespit edilir.

“Varyant Cinsiyet Gelişimi Olan Çocukları Koruma Kanunu”, inter cinsiyetli çocukların korunması için zamanı çoktan gelmiş olan ve doğru bir adım, ancak her bir durumda gerçekten tutarlı bir şekilde uygulanıp uygulanmadığını ve ne kadar tutarlı uygulandığını bekleyip görmek gerekiyor. Federal Hükümet kanunda kendi kendini, yeni düzenlemelerin etkinliğini beş yıl sonra kontrol etmeye ve Federal Meclise bununla ilgili bir değerlendirme raporu sunmakla yükümlü kıldı. 


[1] Hoenes, Josch; Januschke, Eugen; Klöppel, Ulrike (2019): Çocukluk yaşında “belirsiz” cinsel organları standarda uyarlama operasyonlarının sıklığı. Takip araştırması. Berlin: Disiplinler ötesi cinsiyet araştırmaları merkezi.

[2] CDU, CSU ve SPD arasında imzalanan koalisyon sözleşmesi, 19. yasama dönemi (2018). S. 21, 797-799.

KRV’da interseks bireyler için yerleşik bir danışmanlık merkezi henüz yok.

Ama İnterseks Bireyler Derneği, peer yani akran danışmanlığı sunuyor.

Peer danışmanlığı, – özetle – aynı durumda olan kişilerin danışmanlık yapması anlamına geliyor, yani danışmanların kendileri de interseks ya da interseks bir çocuğun anne veya babası oluyor. Peer danışmanlar kendi deneyimlerinden yola çıkarak size eş seviyede bir danışmanlık sunabiliyorlar.

Buradan peer danışmanlık hakkında ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.

Verein Intersexuelle Menschen e.V. (İnterseks Bireyler Derneği) http://www.im-ev.de/
KRV Eyalet Teşkilatıhttp://nrw.im-ev.de/

Ayrıca doktorlar da bedensel problemler hakkında danışmanlık yapabilirler. Bu konuda deneyimler oldukça farklı. Önemli olan, kendinizi iyi bilgilendirilmiş ve iyi hissetmeniz. Yardımlaşma kuruluşlarından deneyim raporları isteyiniz ve güvenebileceğiniz bir doktor arayınız.

İnterseks bireylerin menfaatlerine duyarlı olan danışma merkezleri şunlar:

Bochum (Rosa Strippe)

Rosa Strippe, interseks bireylerle ve yakınlarıyla ilk bilgilendirme görüşmeleri yapıyor. Burada çalışanlar, örneğin yardımlaşma kuruluşlarındaki veya sağlık alanında görev yapan muhatap kişileri de içeren bir bilgi havuzundan yararlanıyorlar. Rosa Strippe, interseks çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin korunması ve zarar görmemesi için taraflı olarak, cinsiyet çeşitliliğini ile çocukların yararını onaylar biçimde danışmanlık yapıyor.

Köln (rubicon e.V.)

Cinsel yönelim, gökkuşağı aileleri ve cinsiyet açısıdan kendi kaderini tayin hakkı çerçevesinde psikososyal danışmanlık hizmeti sunan rubicon e.V. adlı dernek interseks bireylere de danışmanlık yapıyor.

Rubicon e.V. adlı dernek interseks bireylere özel bir danışmanlık hizmeti sunmayıp, örneğin onları İnterseks Bireyler Derneği’nin peer danışmanlığına yönlendirerek daha çok bir kılavuz fonksiyonu üstleniyor.

Peer danışmanlığına yönlendirmek özellikle açılma sürecinde olan interseks bireyler ve ayrıca sağlıkla ilgili sorularına orada yeterli cevap alabilecek interseks çocukların anne-babaları için geçerli.

Münster (pro familia)

„pro familia Münster interseks bireylere, partnerlerine, ailelerine ve arkadaşlarına yetkinlik, hassasiyet ve güvenilirlikle rehberlik ediyor. Rehberlik şu konularda yapılıyor: Kimlik ve kişinin kendisini tanımlaması; beden, açılma, ilişkiler, yerel hizmetler, ayrımcılık tecrübeleri, cinsellik, (karşılanmayan) çocuk sahibi olma arzusu, interseks çocukların ebeveynliği.“

KRV’daki bazı pro familia merkezleri şunlar:

pro familia Bielefeld

pro familia Köln-Merkez

pro familia Mettmann

pro familia Oberhausen

pro familia Remscheid

pro familia Sankt Augustin

pro familia Witten

Daha ayrıntılı bilgiye ve ülke çapında yardımlaşma kuruluşlarının hizmetlerine şuradan ulaşabilirsiniz: 

Teşhisle ilgili yardımlaşma kuruluşlarıhttp://www.klinefelter.de/cms/
http://www.47xxy-klinefelter.de/
https://www.ags-initiative.de/
http://turner-syndrom.de/
OII (Organisation Intersex International)https://oiigermany.org/
Ayrımcılığa Karşı Çalışma & İnterseks bireyler için güçlendirmehttps://interprojekt.wordpress.com/
Üçüncü Opsiyon Kampanyasıhttp://dritte-option.de/
DGTI (Deutsche Gesellschaft für Transidentität und Intersexualität e.V. – Alman Transseksüellik ve İnterseks Kurumu) https://www.dgti.org/

     

Genç interseks bireyler için diğer cinsel kimliğe sahip gençlerle buluşmak da ilgi çekici olabilir. KRV’daki buluşma yerlerine ilişkin daha ayrıntılı bilgiyi  Queeren Jugend NRW sayfasından bulabilirsiniz. Burada interseks gençlerin menfaatleri üzerine yeterince düşünülüp düşünülmediği hakkında bilgiler de bulabilirsiniz.

Ayrıca interseks hakkında Hamburglu bilim insanları tarafından yönetilen bu blogda, literatür bilgileri, çeşitli etkinlikler ve cinsiyet çeşitliliği hakkında bilgiler yer alıyor: Blog Intersex kontrovers.

Birleşmiş Milletler (İngilizcesi „United Nations“) tarafından da interseks bireyler konusunda toplumu daha fazla aydınlatmak için kampanya başlatıldı. Burada videolar, interseks bireylerin sesleri ve vakalarla bilgilendirme broşürleri („Fact Sheets“) bulunuyor: Free & Equal (United Nations’den Intersex Awareness). (İngilizce)

İnterseks bireyler şimdiye dek kamusal alanlarda az görülmüşlerdir. Dizilerde, kitaplarda veya televizyonda onlara çok az rastlanmaktadır.

Burada bizimle hayatlarının çeşitli yönlerini paylaşan bazı interseks bireylerin ve yakınlarının seslerini toplamak istiyoruz.

İnternette interseks hakkında bir takım videolar, yazılar veya projeler bulunuyor. Bunlardan bir kısmını burada derledik. OII Europe (Organisation Intersex International, Europe) #MY INTERSEX STORY altında tüm Avrupa’dan interseks bireylerin hikayelerini topladı. Proje sayfasında projeye ilişkin video ve bilgiler bulunmaktadır. Kitapta tüm Avrupa’dan interseks bireyler hikayelerini anlatmaktadır. (Web sitesi ve hikayeler İngilizce’dir.)

2012 yılında kurulan  Interfaceproject farklı yaşam ortamlarında interseks bireylerin portresini çiziyor. Kişiler kısa videolarda kendilerini tanıtıyorlar ve hayatlarını anlatıyorlar, ayrıca her video için bir transkript bulunuyor.

Gençlik kamu kanalı funk, Auf Klo adlı yayınının bir bölümünde İsviçre’den Audrey’i konuk ediyor. Audrey, çocuk ve genç olarak yaşadığı tıbbi müdahaleleri anlatıyor:

(Videolar Almanca, Fransızca veya İngilizce’dir. Genelde Almanca altyazılıdır.)

Audrey’nin Youtube kanal‘ında daha fazla video bulabilirsiniz (Audr XY).

Eğitim amaçlı internet sayfası Planet Schule‘de Berlinli Lynn‘ün interseks birey olmanın nasıl  olduğunu anlattığı bir video bulacaksınız:

OII Europe ‘un YouTube kanalı „My intersex Story“ başlıklı bir video sunuyor:

(Almanca altyazılı olarak İngilizce).

Ayrıca WDR‘nin bu yayınında bir annenin çocuğunun interseksliğine ilişkin deneyimlerini paylaştığı söyleşi de bulunuyor.

Ted Talk, Emily Quinn – Biyolojik cinsiyet hakkında yanlış düşünüyoruz. (Almanca altyazılı olarak İngilizce).

Emily Quinn yazar, grafiker ve  InterAct aktivistidir.

Inter*Trans*Express (İnterTransEkspress) ve Identitätskrise 2.0 (Kimlik Krizi 2.0) gündelik hayattan kısa hikayelerin, şiirlerin ve çizimlerin bir koleksiyonu ve „Genderoutlaw“ olarak bir direniş. Her iki kitap da kişisel deneyimleri anlatıyor ve böylelikle interseks bireylerin perspektiflerini görünür kılıyor.

Burada interseks bireylerin başka dökümanlarını da bulabilirsiniz:

Kitaplar ve web siteleri

Bu antolojide tüm dünyadan interseks bireylerin kısa, kişisel hikayeleri yer alıyor.

Bir interseksin kısa öyküleri, şiirleri ve çizimleri.

Farklı yaşlarda olan ve farklı yerlerde oturan interseks bireylerin kendilerini tanıttıkları İngilizce kısa videolar.

  • Regenbogenportal – Aynı cinsle yaşam tarzı ve cinsiyet çeşitliliği hakkında bilgi ağı. Bu portalde Federal Aile, Yaşlı, Kadın ve Gençlik Bakanlığı’ndan interseksle de ilgili çok sayıda okunmaya değer yazı bulunuyor.
  • İnterseks bireyler ve dil. TransInterQueer’den ayrımcılıkla mücadele projesinin bir broşürü.
  • Kabul ve çeşitlilik konusuna destek vermeye devam etmek istiyorsanız,  Çeşitlilik için kabul broşüründe çocuk kitapları için pek çok öneri bulabilirsiniz.

Video klipler

Tavsiye edilen (film) belgesel:

Karikatür ve çizgi romanlar

  • Hexenblut (Cadı Kanı). Yazar: Suskas Lötzerich (2014): Viyana: Luftschacht Yayınevi.
    İnterseks Suskas Lötzerich tarafından yazılan otobiyografik çizgi roman çok açık, samimi bir dille interseks olarak yetişmeyi anlatıyor.
  • Ach, so ist das?! (Demek Öyle/) LGBTİ’den biyografik çizgi röportajlar. Martina Schradi (2014): Stuttgart: Zwerchfell Yayınevi.
    Ek ders malzemeleri: https://www.achsoistdas.com/fuer-schulen/.
  • Çizgi röportajların ikisinde interseks kişilerin yaşamları ele alınmaktadır:
    Sasha (Sf. 63–66)
    Sefik (Sf. 71–74)
    Mo (Sf. 45–46)
    Yasar (Sf. 83–88)
    Bazıları Rusça’ya, İspanyolca’ya, İngilizce’ye ve Japonca’ya da çevrilmiştir.
  • Let them talk! What genitals have to say about gender. A graphic survey. Yori Gagarim (2014): Münster: edition assemblage.
    Cinsel organların çeşitliliğine ilişkin kısa, İngilizce ifadeler içeren güzel bir kitapçık (Almanca çevirisiyle beraber).

İnterseks bireylere sağlık hizmeti

Tıp fakültesinde veya yardımcı sağlık hizmetleri eğitiminiz sırasında “DSD” (Differences of sexual development / Cinsiyet Gelişim Farklılıkları) hakkında size bilgi verilmiş olsa da: interseks hastalarla ilk karşılaşmalara genelde bir tedirginlik hâkimdir. Bu nedenle interseks bireylerden bazı bilgiler derledik.

İnterseks bireylerin aklına hastane veya doktor muayenehanesi deyince genelde aşağılanma ve yanlış bilgiler gelmektedir. Bazıları buralarda bireysel terapi hedefleriyle gerekçelendirilemeyecek bedensel muayene ve ölçümler yaşamak zorunda kalmışlardır. Veya cinsel organları tedavi eden kişi tarafından öğrencilere ve meslektaşlara gösterilmiştir. Kendi onayları olmaksızın cinsiyet değiştirme ameliyatlarına maruz kalmışlarsa, muhtemelen bu müdahalelerden kaynaklanan ve uzun zaman sonra ortaya çıkan neticelerden ve/veya bu müdahaleler yüzünden gerekli hale gelen hormon takviyesinden mağdurlardır.

Bazı interseks bireyler doktora gitmekten kaçınırlar, çünkü kötü muamele ve tedavi görmekten veya retravmatizasyondan korkarlar.

Birlikte iyi bir bakım sağlamak

Bu türden sahiplenme veya şiddet deneyimleri göz önüne alındığında, interseks hastalara cinsiyet açısından kendi kaderlerini tayin etme ve bilgi alma hakkına sahip, ayrıca kendi vücutları hakkında en yetkin insanlar olarak davranmak en temel konudur.

  • Bedensel muayene yapılması gerekiyorsa, önceden bunun amacını ve seyrini anlatınız. Kişinin onayını alınız ve muayene sırasında da kaygılı ifadelere karşı dikkatli olunuz. Daha az müdahaleci muayene yöntemi önerilerine sahipseniz, bunları aktif olarak öneriniz. 
  • Hastayı size getiren somut konuya odaklanarak intersekse ilişkin kişisel veya mesleki ilginizi arka plana atınız. Belki de kişiyi doğru tedavi edebilmek için cinsiyet özellikleri veya kişinin tedavi öyküsü hakkında belirli bilgilere ihtiyacınız olacaktır. Bu durumda proaktif ve kesin bir dille bu soruları neden sorduğunuzu açıklayınız.
  • Karşınızdakinin vücudunu aşağılamayan veya kusurlu olarak göstermeyen bir dil kullanmaya dikkat ediniz. Sorumluluk bilinci içerisinde davranış hakkında daha başka tavsiyeleri burada bulabilirsiniz.
  • Hastayı çeşitli terapi seçenekleri hakkında, örneğin hormon tedavisinin seçimi veya dozu ile ilgili kapsamlı olarak bilgilendiriniz. Yürürlükteki tıbbi kılavuzların da talep ettiği üzere kişinin bireysel ihtiyaçlarına uygun bir karara olanak sağlayınız.
  • Bu konuda interseks kişiler için neyin önemli olduğu yolundaki varsayımları bir tarafa bırakınız. Örneğin cinsiyete uygun bir kıllanma, muhtemelen kişi için öncelikli hedef değildir ya da kendini sağlıklı hissetme önceliğinin yanında sadece ikincil bir hedeftir.

Bilgi ve öğrenmeye devam etmek

İnterseks vücutlar, biyografiler ve beklentiler çeşitlilik arz eder. Muhtemelen her spesifik durumda deneyimlerinize dayanamazsınız.

İnterseks bireylerin çoğu kendi vücutları hakkında kapsamlı bilgi sahibidir. Kendilerini tedavi eden kişilerin açık konuşmalarını ve çözümlerin erkek-kadın kalıplarına göre değil kendilerine has bedensel koşullarına ve ihtiyaçlarına yönelik olarak onlarla birlikte geliştirilmesini arzu ederler. Sosyal ve hukuki konularda hastalarınızı interseks bireylere yönelik kuruluşlara ve peer danışmanlık merkezlerine yönlendirebilirsiniz veya kendiniz buralardan bilgi alabilirsiniz.

Bu yazı Regenbogenportal’in izni ile kullanıma sunuldu ve üzerinde değişiklik yapılmadı.

Eşcinsel yaşam tarzına ve cinsel çeşitliliğe ilişkin bilgi ağı, lezbiyenlik, eşcinsellik, biseksüellik, transseksüellik ve interseks hakkında bilgi vermektedir: regenbogenportal.de

S2k Kılavuzu nedir?

„Cinsiyet gelişimi varyasyonları“ konulu S2k Kılavuzu, 2016 yılından bu yana yürürlükte olan tıbbi bir kılavuzdur. Bu kılavuz 5 yılın ardından, yani 2021 yılında, yeniden gözden geçirilecektir.

S2k sınıflandırması, bunun uzlaşıya dayalı bir kılavuz olduğu anlamına gelmektedir. Bu kılavuz grubunun[1] üyeleri, doktorlar için (tedavi ve) davranış tavsiyeleri üzerinde tartışmakta ve bunları oylamaktadırlar. Kılavuzlar için daha başka sınıflandırmalar şunlardır:

  • S1       Uzmanlar grubunun davranış tavsiyeleri.
  • S2e     Belirginliğe dayalı kılavuz (yani bilimsel verilere dayanan).
  • S3       Belirginliğe ve uzlaşıya dayalı kılavuz (yani bilimsel verilere ve grup içindeki uzlaşmaya dayanan).

Kılavuzlar „Bilimsel Tıbbi Uzman Kuruluşlar Çalışma Grubu“ (AWMF) tarafından yayınlanmaktadır. AWMF, tıp alanındaki farklı meslek derneklerinin çatı örgütü olup, kılavuzların hazırlanmasını koordine eder. Kılavuzların hukuki açıdan bir bağlayıcılığı olmadığını bilmek önemlidir. Bunlar karar vermekte yardımcı olarak hizmet görürler ve tıpta güvenliği arttırmaya yararlar.

„Cinsiyet gelişimi varyasyonları“ kılavuzu neden önemlidir?

Söz konusu interseks bireyler olduğunda tıp önemli bir rol oynamaktadır, çünkü insanların çoğu kendilerinin veya çocuklarının interseks olduklarını doktorlardan öğrenir.

Tıbbın standart yöntemi, uzun süre cinsiyet gelişiminin varyasyon göstermesinin bir rahatsızlık olduğu varsayımına dayanmaktaydı. İnterseks bireylerin cinsiyeti o nedenle genelde çocuğun menfaati düşünülmeksizin  „erkek“ veya „kadın“ olarak belirlenmiştir. Çocuğun görünüm olarak bu kategorilerden birine uyması için de belirlenen bu cinsiyeti “gösteren” cinsel organlar ameliyat edilmiştir.  Bu tıbbi müdahaleler genelde tıbbi (yani hayati açıdan gerekli) endikasyonlar olmaksızın yapılmıştır.  

İntersekslerin protestoları sayesinde tıbben gerekli olmayan bu tür müdahaleler artık insan hakları ihlali olarak kabul edilmekte ve Federal Tabipler Odası tarafından da eleştirilmektedir. Hoenes, Januschke ve Klöppel’in bir araştırmasının da gösterdiği üzere, „belirgin olmayan“ cinsel organlara yapılan ameliyatların sayısı son yıllarda gerilememiştir.

Kılavuz ne öneriyor?

2016 yılından bu yana yürürlükte olan S2k kılavuzu ile interseksin veya „cinsiyet gelişimi varyasyonlarının“ hastalık olmadıkları ve bu nedenle de tıbbi endikasyon olmaksızın tedavi edilemeyecekleri kabul edilmiştir. Bu kılavuz, tıbbi bir nedene dayanmayan ameliyatların yapılmamasını önermektedir. Bu nedenle cinsel organların sadece acil durumlarda ameliyat edilmesi gerekmektedir. Gonadların çocuklarda sadece kanser riskinin yüksek olduğunun kanıtlanması durumunda alınması gerekmektedir. Kanser riskine ilişkin daha ayrıntılı bilgi burada. Diğer her durumda gonadların düzenli olarak muayene edilmesi gerekmektedir.

Kılavuzun önemli bir kısmı, teşhis koyma hakkındaki tavsiyelerdir. Kesin bir teşhis koyabilmek için hem görüntülü muayeneye (örneğin ultrason muayenesine), hem klinik muayeneye ve hormonel teşhise hem de genetik teşhise ihtiyaç vardır.

Kılavuzun diğer bir önemli kısmı, danışmanlık ve / veya terapi tavsiyeleridir. Bu tavsiyelerde kişinin yaşam kalitesi ve vücudun kabulü önceliklidir. Danışmanlık hizmetinin disiplinlerarasι uzmanlık merkezlerinde, yani farklı uzmanlık alanlarından uzmanlarca yapılması gerekmektedir. Ameliyat gibi müdahalelere çocuk tamamen devre dışı bırakılarak karar verilmemelidir. Hayati veya sağlık açısından bir tehlike söz konusu değilse, tüm kararlar müdahalelerin yapılacağı kişi tarafından alınmalıdır. O nedenle çocuk da yaşına uygun biçimde kendi vücudu hakkında bilgilendirilmelidir.

Teşhis hakkında bilgilendirme bir süreç olarak anlaşılmalıdır. O nedenle teşhisin ve sonuçlarının birden fazla görüşmede ele alınması gerekmektedir. Ayrıca peer danışmanlığı da önerilir.

Sonra ne olacak?

Bu kılavuz bir ilerleme anlamına gelse de, hukuki açıdan bir bağlayıcılığa sahip değildir. Yani, burada yazılanlardan sapmaların herhangi bir yaptırımı olmadığı anlamına gelmektedir. Hukuki bağlayıcılık ancak tabip odalarının çıkaracağı bir yönetmelik veya yasalarca konacak bir yasak ile mümkündür.

Kılavuzun hukuki açıdan bir bağlayıcılığı olmadığı için bugün bile henüz uygun olmayan ve yetersiz tedaviler yapılmaktadır. O nedenle kılavuzların neler tavsiye ettiklerini ve tıp karşısında haklarınızın neler olduğunu bilmeniz önemli olabilir.

Burada kılavuzun  tamamını bulabilirsiniz.


[1] „Cinsiyet gelişimi varyasyonları“ konulu S2k Kılavuzu’nun kılavuz grubunda aşağıdaki kuruluşların temsilcileri yer almaktadır: Alman Çocuk ve Gençlik Tıbbı Kurumu (DGKJ); Alman Çocuk ve Gençlik Psikiyatrisi, Psikosomatik ve Psikoterapi Kurumu (DGKJP); Alman Jinekoloji ve Doğum Kurumu (DGGG); Neonatoloji ve Pediyatrik Yoğun Bakım Kurumu (GNPI); Alman İnsan Genetiği Kurumu (GfH); Alman Sosyal Pediyatri ve Gençlik Tıbbı Kurumu (DGSPJ); Alman Cinsel Araştırmalar Kurumu (DGfS); Tıpta Etik Akademisi (AEM); Pediyatrik Radyoloji Kurumu (GPR); Alman Endokrinoloji Kurumu (DGE); Alman Patoloji Kurumu (DGP); Berlin Psikoterapistler Odası; Alman Psikoloji Kurumu (DGPs); Anne-Babalar-SHG XY Kadınlar (İnterseks İnsanlar Derneği); AGS Anne-Babalar ve Hasta Girişimi Derneği; İnterseks İnsanlar Derneği, Federal Birlik.

Bugün bile Almanya’da interseks çocuklara plastik cerrahi ameliyatları yapılmaktadır. Yardımlaşma kuruluşlarının ve aktivistlerin çabalarına rağmen doktorların veya anne-babaların beklentilerine uymayan çocukların cinsel organlarına yapılan ameliyatların sayısı gerilememektedir.[1]

BM, Uluslararası İnterseks Organizasyonu (OII), Uluslararası Af Örgütü vb. gibi çok sayıda kuruluş, bu ameliyatları insan hakları ihlali olarak görmektedir. Çünkü bu çocuklar kendi vücutları hakkındaki kararları kendileri alamamaktadır. Kuruluşlar, ameliyat olacak kişilerin bilgilendirilerek onaylarının alınması gerektiğini belirtmektedir (genelde „informed consent“ diye geçer). Sadece sağlık açısından ciddi bir tehlike olduğunda çocuğun ameliyat edilip edilmeyeceği konusunda anne-babalara karar yetkisi verilmelidir.

Onay alınmadan yapılan ameliyatların yanı sıra bireysel açılımın ve gelişim hakkının hiçe sayılması veya hasta dosyasına erişimde sorun yaşanması gibi durumlar da insan hakları ihlali olarak yorumlanmaktadır.

Devletlerarası hukukun bir parçası olan ve korunan insan hakları, hem tüm insanların ayrımcılığa karşı korunmasını hem de özel hayata saygı, mümkün olan en büyük ölçüde sağlık, kendi kaderini tayin ve takdir haklarını içermektedir.

İnterseks bireylerde bu insan haklarının ihlali şu durumlarda söz konusudur:

  • İnterseks bir rahatsızlık olarak sınıflandırılırsa.
  • İnterseks çocuklar onay alınmaksızın ameliyat edilirse.
  • Kişiyi bilgilendirme ve onayını alma ciddiye alınmazsa.
  • Bireysel açılım ve gelişim hakkı (özellikle de cinsel kimlik açısından) dikkate alınmazsa.
  • Hasta dosyasına erişimde sorun yaşanırsa.
  • Spor derneklerine vb. kabulde ayrımcılık yapılırsa.

Almanya OII’nin insan hakları ihlaline ilişkin ayrıntılı raporunu burada bulabilirsiniz.

Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (European Union Agency For Fundamental Rights FRA) yaptığı ankette (2020) interseks bireylere de ayrımcılık tecrübelerini sordu. Anketi Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın sayfasında detaylı olarak görebilirsiniz. Lezbiyenler ve Geyler Birliği (LSVD) de bu verilerden kısa bir derleme yaptı.

Uluslararası Af Örgütü de interseks bireyler ve insan hakları konusunda çalışmalar yapmaktadır. Bu sayfada hakları korunmamış olan ve korunmayan  interseks bireylerin hikayeleri okunabilir.

İnterseks bireyler açısından insan haklarının korunması için herkesin neler yapabileceğine ilişkin öneriler, Dayanışma ve Destek başlıklı yazıda bulunabilir.


[1] Hoenes, Josch; Januschke, Eugen; Klöppel, Ulrike (2019): „Belirsiz“ cinsel organları çocuk yaşta norma uyarlama ameliyatlarının sıklığı. Follow Up araştırması. Berlin: Transdisipliner Cinsiyet Araştırmaları Merkezi.